Limited Şirketlerde Ortağın Hak Ve Borçları
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun birinci yılını doldurmasına az bir zaman kala, mevzuatın getirdiğideğişiklik ve yeniliklere halen yabancı olan yönetici, tacir ve işletmecilerin haklarını ve borçlarındanbir kısmına değinmek yararlı olacaktır.
Çoğumuz tarafından bilindiği üzere TTK, limited şirketlerinin kurulması için gerekli asgari iki kişi olmaşartını kaldırıp yerine tek kişilik limited şirketi kurulmasını mümkün hale getirmiştir. Bu düzenleme ilepratikte sorun yaratan ve mevzuat gereği iki kişi olma şartını gerçekleştirmek için bir araya gelip,sembolik olarak şirket ortağı yapılan ticaret ile ilgisiz kalabalığın bulunması engellenmiş oldu.
Ortağın en başta gelen borçlarından biri, taahhüt ettiği esas sermaye borcunu yerine getirmektir.Ortakların bu sorumluluğu, taahhüt ettikleri esas sermaye borçlarının ve şirket sözleşmesindeöngörülmüşse ek ödeme ve yan ödeme yükümlülüklerinin ifası ile sınırlıdır. Ek ödemeyükümlülüklerini kanun tek tek düzenlemişken, yan ödeme yükümlülükleri limited şirketsözleşmesinde sözleşme edimlerinin konusu, kapsamı, şartları ve diğer önemli hususları içerecekşekilde düzenlenebilecektir. Ortağın sorumluluğu taahhüt ve yükümlülüklerini yerine getirmesiylesorumluluğu sona erecektir.Limited şirketlerde ortağın esas sermaye borcu sınırlı sorumluluk ilkesine dayanmakla birlikte, sınırlısorumluluğun ortakların kamu borçlarını kapsamadığını, kanunun kamu borçlarını istisna tuttuğunuhatırlatmakta fayda vardır.
Ortağın, esas sermaye borcu dışında şirket sırlarını koruma, bağlılık ve rekabet etmeme, ek ödeme veyan edim yükümlülükleri de bulunmaktadır.
Ortağın esas sermaye borcunu yerine getirirken yukarıda bahsettiğimiz ek ve yan ödemeyükümlülükleri olabilir. Bu ek ödeme yükümlülüğü kar payının hesaplanmasında önemlidir. Şöyle ki,şirket ortağının kar payı, sadece net dönem kârından ve bunun için ayrılmış yedek akçelerdendağıtılabileceği, ayrıca yerine getirilen ek ödeme yükümlülüklerinin tutarı da kâr payınınhesaplanmasında itibarî değere ekleneceği kanunda düzenlenmiştir.
Ortağı ilgilendiren bir diğer husus, kanunda yeni düzenlenen eşit işlem ilkesidir. Eşit işlem ilkesinegöre, müdürler ve şirket genel kurulu, ortaklara eşit şartlar altında eşit işlem yapmaklayükümlüdürler. Söz konusu ilke, yönetimle görevli olanların kararlarının adil olmasını sağlayan bir ilkeolarak mevzuata girmiştir. Önemli ve yerinde bir düzenlemedir.Kanunda yenilenen diğer bir hak olan rüçhan hakkı ile pay sahibini koruyucu kurallar getirilmiştir.Rüçhan hakkı ile ortağa esas sermaye payı oranında yeni pay alma hakkı tanımaktadır. Şirketsözleşmesi ya da sermaye artırımına yönelik genel kurul kararı ile ortağın rüçhan hakkısınırlandırılabilir ya da kaldırılabileceği, ancak bunun için haklı sebeplerin bulunması ve temsil edilenoyların en az üçte ikisi ile oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir aradabulunması gerekmektedir.
Limited şirket ortağı belirli sebeplerin varlığı halinde çıkma hakkını kullanarak ortaklıktan ayrılabilir. TTK, tek kişilik limited şirketin kurulmasına ve devamına izin verdiği için, ETTK’ dan farklı olarakşirketin feshi davası açmak yerine ortak çıkma hakkını kullanarak ortaklıktan ayrılabilecektir. Çıkmayakatılma hakkı tanımasıyla birlikte, diğer ortak şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebebin kendisiyönünden de geçerli olması halinde çıkmaya katılabileceği düzenlenmiştir.
Yukarıda bir kısmına değinebildiğimiz limited şirketlerde ortaklara getirilen hak ve borçlara ilişkindüzenlemelerin genel manada olumlu düzenlemeler olduğu kanaatindeyiz.