İSTİHKAK İDDİASI (DAVASI) DEVAM EDERKEN SATIŞ İSTENEBİLİR Mİ ?, Av. Hakan HARMANKAYA
İSTİHKAK İDDİASI (DAVASI) DEVAM EDERKEN SATIŞ İSTENEBİLİR Mİ ?
Borçlunun borcunu ödememesi halinde, devletin kamu gücü (icra müdürlüğü) tarafından borçlunun mal varlığı haczedilir ve paraya çevrilerek satılır. Bu satış sonrası elde edilen para ile de boçlunun alacaklılarına ödeme yapılır. Fakat borçluya ait olduğu düşünülen bir malvarlığı kimi zaman borçluya ait olmayıp başka kişilere ait olabilir. Bir başka açıdan bakılıdığında ise, hacizden kurtulmak amacı ile borçlu bir kısım mallarını 3. kişilere devretmiş olabilir.
Haciz esnasında hacze konu mallar üzerinde, 3. kişi mülkiyet iddiasında bulunursa yani “haczedilmek istenen bu mal borçlunun değil, benim” derse icra müdürü “istihkak” sürecini işletir. Bu süreç taraflardan birisine; yani alacaklı yada “hacze konu mal bana ait” diyen 3. kişiye dava açması ve haczedilen mal varlığının mülkiyetinin kime ait olduğunu kanıtlamasına yönelik dava açılması anlamına gelir.
Peki istihkak iddia edilen mal varlığı satılabilir mi?
Yüksek mahkeme eski bir kararında “Uyuşmazlık 3.kişinin hacizden kaynaklanan istihkak davasına ilişkindir. Kural olarak, alacaklı haczedilen taşınır malın satışını, hacizden itibaren 1 (bir) yıl içinde istemek zorundadır. ( İİK.md.106 ) aksi halde mal üzerindeki haciz kendiliğinden kalkar (İİK.md.110 ) Ne var ki, haczedilen mal hakkında istihkak davası açılır. (İİK.md.97/8 ) veya alacaklı ile borçlu arasında borcun taksitle ödenmesi konusunda bir sözleşme yapılırsa (İİK.md.111) Yasa’da öngörülen satış isteme süresi işlemez.” (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2013/11804 2014/2077) şeklinde içtihat ederek istihkak davası devam ederken satış yapılamayacağını belirtmiştir.
Fakat yüksek mahkemenin bu düşüncesi kanımızca doğru değildir. “Mal benim, mal bana ait” diyen kişinin açtığı istihkak davası kendiliğinden icra takip işlemlerini durdurmaz. Dava açıldığında mahkeme (icra mahkemesi) gerekli görür ise “takibin ertelenmesine(talikine)” karar verebilir. Eğer böyle bir karar verilmemiş ise, İcra Kanununda yer alan süreler işlemeye devam edecektir. İcra ve İflas Kanununda 97. maddede şöyle bir hüküm bulunmaktasdır. “İstihkak davası neticelenmeden mahcuz mal paraya çevrilmiş bulunursa icra hakimi işbu bedelin yargılama neticesine kadar ödenmemesi veya teminat karşılığında veya halin icabına göre teminatsız derhal alacaklıya verilmesi hususunda ayrıca karar verir.” Bu hüküm bize istihkak davası devam ederken hacizli malların paraya çevrilebileceğini göstermektedir.
İstihkak davası devam ederken hacizli mal satılır ise istihkak davası satış bedeli üzerinde devam eder. Yüksek mahkeme benzer bir olayda “2004 sayılı İİK’nın 97/10 maddesi gereğince; istihkak davası neticelenmeden mahcuz mal paraya çevrilmiş bulunursa icra hakimi işbu bedelin yargılama neticesine kadar ödenmemesi veya teminat karşılığında veya halin icabına göre teminatsız derhal alacaklıya verilmesi hususunda ayrıca karar verir, hükmü bulunmaktadır.
Taraflar arasında dava konusu yapılan mahcuz mallara ilişkin istihkak davasının devamı sırasında, mahcuzların ihale ile dava dışı alacaklıya satılarak paraya çevrilmesi halinde istihkak davası İİK’nun 97/10.maddesi uyarınca satış bedeline dönüşür.” şeklinde içtihatta bulunmuştur. ( Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2013/6845 2013/15732)
Bu durumda istihkak davası devam ederken icra mahkemesinde “takibin ertelenmesi” konusunda bir karar verilmemiş ise alacaklı hacizli malın satışını isteyebilecektir. Dava devam ederken satış yapılır ve hacizli mal paraya çevrilir ise istihkak davası satış bedeli üzerinde devam eder. İcra mahkemesi gerekli görür ise teminat karşılığında satış bedelinin alacaklıya verilmesine de karar verebilir.